Trong nghệ thuật nuôi và chọn gà chọi, việc xem tướng là một phần quan trọng giúp xác định chất lượng và khả năng chiến đấu của gà. Người xưa đúc kết kinh nghiệm xem tướng gà qua bốn phần: Nhất Thủ (đầu), Nhị Vỹ (đuôi), Tam Hình (thân), Tứ Túc (chân). Trong bài viết này, chúng ta sẽ tập trung vào việc xem tướng đầu và mặt gà chọi dữ, một trong những yếu tố quyết định tính cách và khả năng chiến đấu của gà.
I. Đầu Gà
1. Đầu Gà Tốt
Một đầu gà chọi được xem là tốt khi nhìn từ trên xuống có các đặc điểm sau:
- Sọ thắt: Sọ thắt có nghĩa là phần đỉnh đầu nhỏ hơn phần gò má, tạo nên một tỷ lệ hài hòa và thon gọn.
- Gò má cao và rộng: Gò má nên cao và rộng hơn sọ, giúp gà có khả năng chịu đòn tốt hơn và phản ứng nhanh nhạy.
- Mắt nhô: Mắt hơi nhô ra nhưng không trùng với gò má, điều này giúp gà có tầm nhìn tốt hơn và dễ dàng quan sát đối thủ.
Gà có đầu như vậy thường gan dạ, tài ba và nhanh nhẹn, rất thích hợp cho việc nuôi làm gà chiến.
2. Đầu Gà Xấu
Ngược lại, đầu gà chọi được coi là xấu khi có các dấu hiệu sau:
- Sọ to hơn gò má: Khi sọ to hơn gò má và gò má bị lép, gà sẽ nhanh nhạy nhưng nhát đòn, không có khả năng chịu đựng cao.
- Cổ nhỏ hơn đầu: Nếu cổ nhỏ hơn đầu, sọ rộng và gò má lồi ra, gà có gan nhưng lại chậm chạp và không linh hoạt.
II. Gò Má và Gò Trên Mắt
1. Gò Trên Mắt
Gò trên mắt của gà được tính từ lỗ tai chạy dài ra gần mũi. Các loại gò này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng quan sát và chiến đấu của gà:
- Gò hình dấu ngã dài: Gà dữ nhưng bở hơi, dễ mệt.
- Gò hình cong úp xuống: Gà kém đòn, không chịu được đòn nặng.
- Gò hình bán nhật: Tốt, bền sức, có khả năng chiến đấu lâu dài.
- Gò hình bán nguyệt: Kém gan lỳ, không bền bỉ.
- Gò bằng ngang, lép: Nhát, dễ bị đối thủ áp đảo.
- Gò hình chóp nón: Thường, không có gì đặc biệt.
- Gò hình dấu ngã ngắn: Tốt, dữ, lỳ, rất phù hợp để làm gà chọi.
2. Gò Má
Gò má cần phải rộng và cao để giúp gà có khả năng chịu đòn tốt và phản ứng nhanh:
- Gò nổi lên sát mỏ: Con mắt lùi về gần tai, là loại gà lanh lẹ, dũng cảm và gan lỳ.
III. Mỏ Gà
Mỏ gà là một trong những yếu tố quyết định đến khả năng tấn công của gà. Một mỏ tốt sẽ giúp gà có lợi thế trong chiến đấu:
- Mỏ ngắn và hơi cong quặp xuống: Mỏ càng ngắn càng tốt, không nên quá cong hoặc thẳng.
- Mỏ trên to và gấp 3 lần phần dưới: Giúp gà bám chắc khi tấn công.
- Miệng khít từ trong ra ngoài: Đảm bảo sức mạnh khi cắn.
- Chân mỏ lún sâu: Giúp miệng rộng, tấn công mạnh hơn.
IV. Mồng Gà
Mồng gà ảnh hưởng đến thẩm mỹ và khả năng chiến đấu của gà:
- Mồng dựng đứng, thẳng, gọn gàng: Chân mồng phải cứng, chắc, không nên đổ sang một bên.
- Các loại mồng phổ biến:
- Mồng dâu: Chia làm ba cạnh, nhanh nhẹn và đẹp mắt.
- Mồng lá: To bản, đẹp mắt nhưng không thực dụng trong chiến đấu.
- Mồng cốt: Có lỗ xoáy, thường là dấu hiệu của gà dở nhưng không hoàn toàn đúng.
- Mồng trích: Nhỏ gọn, thích hợp cho gà chọi.
- Mồng hoa sung và mồng voi: Đặc biệt, đẹp mắt và thể hiện sự mạnh mẽ.
V. Mắt Gà
Mắt gà bao gồm tròng mắt và con ngươi, là một yếu tố quan trọng để đánh giá khả năng chiến đấu:
- Mắt sâu: Gà lì đòn, nhanh nhạy, đòn đau.
- Mắt tròn: Gà có bản lĩnh, tự tin.
- Mắt tròn và lồi: Gà nhát, không thích hợp để nuôi đá.
Màu Mắt
- Mắt tròng đỏ: Gà quý, có đòn lạ, thế lạ.
- Mắt tròng vàng: Gà tài, nhưng không bằng mắt tròng đỏ.
- Mắt tròng trắng: Nhanh nhẹn, khôn ngoan, thường thắng.
- Mắt tròng đen: Tính sâu hiểm, đòn độc.
VI. Cần Cổ Gà
Cần cổ gà cũng quan trọng trong việc chọn gà chọi:
- Cổ dài và xương cổ to: Tốt, giúp gà chịu đòn tốt và linh hoạt.
- Cổ kên kên, cổ liền, cổ tròn: Đều là những loại cổ tốt cho gà chọi.
- Cổ cò và cổ dẹp: Không tốt, gà yếu, khó trả đòn.
Tổng Kết
Việc xem tướng đầu và mặt gà chọi dữ không chỉ là nghệ thuật mà còn là kinh nghiệm tích lũy qua nhiều thế hệ. Hiểu và áp dụng đúng các đặc điểm trên sẽ giúp bạn chọn được những con gà chọi dũng mãnh, gan dạ và có khả năng chiến đấu vượt trội.